Disclaimer, “Speel Bewust, 18+” vervangen door “Voorkom spijt. Stop op tijd 18+”

Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft de afgelopen maanden onder regie van het Trimbos-instituut gewerkt aan een vervanger voor de huidige slogan “Speel Bewust 18+”. Aanleiding hiervoor is de inwerkingtreding van de nieuwe Wet Koa. Het Trimbos-instituut heeft in samenwerking met gedragsdeskundigen vijf alternatieven ontwikkeld. De drie Nederlandse kansspel-brancheverenigingen NOGA, VAN Kansspelen en VNLOK hebben gezamenlijk bepaald dat “Voorkom spijt, stop op tijd 18+” van deze vijf alternatieven het meest aansprekend, passend en effectief is.

De Wet kansspelen op afstand (KOA) zorgt ervoor dat de Nederlandse kansspelmarkt nu is gereguleerd, online casino’s zonder vergunning zijn strafbaar als ze hun diensten aanbieden aan Nederlandse spelers.

Strenge regels voor reclame

Er gelden zeer strenge voorwaarden voor kansspelvergunninghouders, waaronder voor marketing en reclame. Onderdeel van deze wet (artikel 4a, op verzoek van Tweede Kamerlid Mei Lin Vos) is ook dat vergunninghouders op iedere afzonderlijke wervings- en reclame activiteit een waarschuwingstekst dienen te plaatsen.

Deze ‘disclaimer’ moet kwetsbare groepen beschermen tegen verkeerde inschattingen van hun kansen om te winnen bij deelname aan kansspelen, aldus het rapport van het Trimbos instituut.

Reclames van online casino’s, bookmakers  en landgebonden aanbieders van kansspelen met thema’s als ‘snel rijk worden’ en ‘winnen’ versterken de risico’s voor deze kwetsbare spelers. Daarom werd oorspronkelijk de slogan “speel bewust, 18+” bedacht. Maar met het oog op de wet Koa werd echter door de experts geadviseerd om de bestaande slogan te vervangen met iets zwaarders.

Oude slogan moet worden vervangen

De oude slogan werd in het kader van het verzoek van de Tweede Kamer geanalyseerd door gedragswetenschappelijk conceptbureau Dijksterhuis en van Baaren (D&B) om te zien of deze niet gewoon behouden kon worden. De conclusie van dat onderzoek was echter dat ‘Speel bewust, 18+’ inderdaad vervangen moest worden.

Zo was de tekst kort en fluent, maar niet toegankelijk genoeg door de term ‘bewust’ wat te abstract en subjectief is. De boodschap houdt het midden tussen een aansporing en waarschuwing en is daarmee niet concreet genoeg en daarnaast kan het woord ‘speel’ “positieve associaties oproepen, wat er in het slechtste geval voor zorgt dat de disclaimer een averechts ‘aansporend’ effect heeft”, aldus het rapport van D&B. Ook miste de bestaande slogan een waarschuwingsboodschap wat betreft het wijzen op de risico’s van deelname aan kansspelen.

Als voorbeeld werd ook gekeken naar slogans uit het buitenland. Bijvoorbeeld: “Gok met mate” (België), “When the fun stops, stop” (VK), “Gamble responsibly” (Australië) en “Play smart” (Ontario). De kritiek op deze disclaimers was dat ze allemaal te generiek zijn. Er werd daarom op basis van wetenschappelijke inzichten en theorieën over gedragsverandering, op een gestructureerde wijze een nieuwe waarschuwende tekst ontwikkeld voor de gloednieuwe Nederlandse gokmarkt.

Nieuwe slogan

Het werd bepaald dat de tekst moest worden opgesteld in in samenspraak met de sector en representatieve, onafhankelijke organisaties en deskundigen uit de verslavingszorg en het laatste woord is aan instellingen voor verslavingszorg die geen directe financiering ontvangen van aanbieders voor kansspelen

Er werden 5 conceptteksten voorgelegd aan de doelgroep van in het totaal 400 Nederlanders, 100 mensen uit ieder van de volgende (risico) groepen:

• jongeren tussen de 16 en 24 jaar;
• mensen met een laag opleidingsniveau;
• mensen die incidenteel deelnemen aan kansspelen;
• mensen die regelmatig deelnemen aan kansspelen.

Daarnaast zijn de teksten ook voorgelegd aan een specifieke groep ervaringsdeskundigen uit het netwerk van het Trimbos instituut.

Voorkom spijt. Stop op tijd.

In een knap staaltje bureaucratie dat in het 123 pagina’s tellende rapport wordt beschreven, wint ‘Voorkom spijt, stop op tijd’ het dus van een viertal andere slogans waaronder:

‘Iedereen kan verliezen. Ook jij.’ ‘Gokken kost geld. Waar leg jij de grens?’, ‘De kans is groot dat je verliest.’ en ‘Wat kost gokken jou? Stop op tijd.’

‘Gokken kost geld. Waar leg jij de grens?’ kreeg de hoogste scores uit het doelgroepenonderzoek, en werd later aangepast naar het meer catchy ‘Beperk je inleg, ken je grens, 18+’, maar dit kon helaas niet op steun van de gezamenlijke verslavingszorg rekenen.

Het werd dus uiteindelijk ‘Voorkom spijt. Stop op tijd. 18+’, dit werd cognitief sterk gevonden, blijft goed hangen doordat het rijmt, focust zich op de zogenaamde ‘verliesaversie’ en heeft daardoor (hopelijk) een gedragsverandering als gevolg.

De brancheverenigingen VNLOK, NOGA en VAN Kansspelen hebben de Minister voor Rechtsbescherming opgeroepen om snel een besluit te nemen over de nieuwe en effectievere slogan en te kiezen voor “Voorkom spijt, Stop op tijd 18+” voor sectoren waar de brancheverenigingen actief zijn.

Zowel de consumenten als de aanbieders zijn bij duidelijkheid op korte termijn gebaat, zeggen ze. De sector is in staat om deze slogan op korte termijn volledig te implementeren. Het Trimbos instituut zal binnenkort het rapport met haar bevindingen presenteren.