Nieuwsuur: vergunninghouders zoeken de grenzen van hun eigen reclame code op

Sinds de opening van de online kansspelmarkt in Nederland worden we bedolven onder gokreclames van de nieuwe aanbieders die de grenzen van de nieuwe wetten en regels lijken op te zoeken. Het NPO- programma Nieuwsuur besteedde hier afgelopen zaterdag uitgebreid aandacht aan.

Op 1 oktober 2021 is de nieuwe wet Kansspelen op Afstand ingegaan. Online casino’s kunnen sinds die datum een licentie aanvragen voor het aanbieden van online casino spelen en sportweddenschappen. Hiervoor gelden wel hele strenge regels.

Die regels gaan met name over het beschermen van kwetsbare personen en het maken van reclame voor kansspelen. Met dat in gedachten, werd er ook een Reclame Code opgericht.

Deze beschrijft onder andere dat gokbedrijven een tijdslot van 21.00 tot 6.00 hebben voor het uitzenden van hun reclames en dat deze niet gericht mogen zijn op kwetsbare groepen zoals: minderjarigen, jongvolwassenen, personen met een verstandelijke handicap, kansspelverslaafden en personen die kenmerken van risicovol spelgedrag vertonen.

De code werd nota bene in samenwerking met de gokbranche opgesteld en werd door een groot deel van de Nederlandse gokbedrijven aangenomen.

Sinds de opening van de online casino markt was er een stortvloed aan gokreclames te zien, een verdubbeling van het aantal reclames vóór 1 oktober 2021.

Kwetsbare groepen worden aangesproken

Daarnaast worden er, volgens de experts die bij Nieuwsuur aan het woord komen, nog steeds kwetsbare groepen aangesproken in de tv-commercials van de vergunninghoudende online casino’s. De aanbieders zoeken hiermee de grens van de wet op waar ze tot nu toe mee weg kunnen komen.

Een van de voorbeelden die we in het Nieuwsuur -item voorbij zien komen, is de reclame van BetCity waarin ambassadeur en ex-profvoetballer Andy van der Meijde een glazen bol van een waarzegster kapot trapt en ons laat weten dat ‘kennis koning’ is.

Op papier voldoet de reclame aan alle eisen van de wet, echter de onderliggende boodschap is nog steeds gevaarlijk, zo zegt Tony van Rooij van het Trimbos-instituut tegen Nieuwsuur.

“Gokbedrijf (Betcity) beweert in hun reclame ‘kennis is macht’. Daardoor kan de gokker denken: ik kan met kennis het spel verslaan. Terwijl dit niet zo is: het blijft gokken. Datzelfde geldt voor de waarzegger in deze reclame die haar glazen bol weggetrapt ziet worden door Andy.”

Wesley doet het ook

Ook de tv-reclame van de TOTO komt aan bod. Hierin staat Koning TOTO, oftewel Wesley Sneijder, in het middelpunt van de belangstelling. Hoewel hij zijn voetbalschoenen aan de wilgen heeft gehangen, staat hij nog steeds bekend als ‘de voetballer’, volgens van Rooij. “Sneijder gebruikt ook de zin: ‘ik heb gespeeld tegen de allergrootsten’ waardoor TOTO wel degelijk refereert aan zijn voetbalcarrière”, zegt hij.

Volgens de wet Koa en de Regeling werving, reclame en verslavingspreventie kansspelen (Rwrvk) artikel 4, eerste lid, is het niet toegestaan om gebruik te maken van actieve beroepssporters of teams van beroepssporters. En er mag ook geen gebruik worden gemaakt van rolmodellen die jonger zijn dan 25 jaar die een substantieel bereik hebben onder minderjarigen of jongvolwassenen.

De KSA legde eerder al een sanctie op bij de Staatsloterij voor het gebruik van spelers uit het Nederlands Elftal in hun campagne voor het EK voetbal.

De TOTO balanceert hier volgens de experts in Nieuwsuur op een dun draadje omdat Wesley Sneijder theoretisch buiten deze categorieën valt. Toch wordt Sneijder, volgens jongerenwerker Marco Mout, nog steeds als rolmodel voor jongeren gezien, zo vertelt hij aan Nieuwsuur. Want waarom mag een minderjarige niet online gokken als ‘Wesley het ook doet’?

Veel kritiek

De grote hoeveelheid gokreclames is al van voor het ingaan van de wet Koa een punt van kritiek.

De Netherlands Online Gambling Association (NOGA), een van de twee brancheverenigingen voor online casino’s met vergunning, voorspelde al in september de stortvloed aan irritante gokreclames.

In oktober schortte de Consumentenbond de samenwerking op met de Stichting Reclame Code omdat ze de voorgestelde Reclame Code veel te vaag vinden en niet denken dat de regels voldoende bescherming bieden voor kwetsbare groepen tegen kansspelverslaving.

Vervolgens werd er in november, amper een maand na het opengaan van de nieuwe gokmarkt, al een motie ingediend voor een verbod op ongerichte gokreclame die weer een maand later de steun van de meerderheid in de Tweede Kamer kreeg.

Voormalig minister van Rechtsbescherming Sander Dekker beloofde daarop een aanscherping op het gebied van kansspel reclame en aanvullende stappen.

De helft minder reclame

Na aanleiding van de kritiek maakt de brancheverenigingen nieuwe afspraken over reclames waardoor tv-reclames moeten worden beperkt tot een reclame van 30 seconden per reclameblok.

Cijfers uit onderzoek door onderzoeksbureau Nielsen die deze week werden gepubliceerd, lieten inderdaad zien dat dit effect heeft gehad: het aantal gokreclames in januari 2022 is met bijna de helft verminderd ten opzichte van november en december 2021.

Daarmee wordt echter de toon van de reclames niet opgelost. Daar worden de grenzen flink opgezocht, zegt Tony van Rooij in het nieuwsitem. Het feit dat er niet goed wordt nagedacht over de ‘geest van de wet’ is volgens hem niet heel veelbelovend voor de toekomst. Er ligt een duidelijke taak voor de overheid om aan te geven waar de grenzen liggen met de bescherming van de spelers voorop.

Twee dagen na de uitzending van nieuwsuur wordt er weer een motie ingediend in de Tweede Kamer. Dit keer betreft het een verzoek om toezicht op commercials van specifiek Holland Casino en de Nederlandse Loterij (het moederbedrijf van TOTO). De twee bedrijven moeten zich terughoudender opstellen en minder wervende gokreclames gaan uitzenden.

Tevens werd deze week ook bekend dat Wesley Sneijder zijn Koning TOTO kroon doorgeeft aan Dick Advocaat. Toeval of niet?